Als je in een ander land gaat wonen, zijn veel dingen onzeker. Maar je bent zo enthousiast over je plannen dat je alle bezwaren wegwuift en gewoon begint. Misschien is dat de beste manier. Een camping beginnen in Frankrijk is niet nieuw, er zijn heel veel Nederlanders die dat voor ons hebben gedaan, dus wij kunnen dat! Bovendien heeft mijn echtgenoot bijna een jaar bij familie in Frankrijk gewoond, op ongeveer 2,5 uur rijden van waar we nu wonen. De omgeving en de taal was hem bekend en ik… ik vertrouwde op m’n vindingrijkheid en creativiteit. En ja, wat kan er helemaal misgaan? Als het niet lukt, pakken we alles weer in en vertrekken we, terug naar Nederland!
Gelukkig is het dankzij de Europese Unie veel gemakkelijker geworden om van het ene Europese land naar het andere te verhuizen. Je denkt het land aardig te kennen omdat je er vaak op vakantie was, en ook de taal is wel (beter) te leren. Nu zijn er nogal wat vooroordelen over Fransen onder Nederlanders: “Ze spreken geen Engels, ze zijn onbeschoft en ’s avonds eten in een restaurant moet altijd zo laat…”. Dat niet-Engels spreken klopt. Behalve in de echt toeristische gebieden kom je weinig Engelssprekenden tegen. Verder is het veel handen- en voetenwerk als je geen Frans spreekt. Gelukkig spreken Fransen zelf ook met hun handen; dus als wij dat doen om iets duidelijk te maken is dat géén probleem!
Naar school in Frankrijk
Als je woont en werkt in Frankrijk leer je pas echt de gewoonten en de Fransen kennen. Soms om heel erg verbaasd over te zijn, soms hilarisch maar een enkele keer ook ergerlijk. Ook al voelen wij ons allemaal Europeanen, de Fransen zijn een beetje anders ‘opgevoed’ dan Nederlanders. Het schoolsysteem is echt iets om aan te wennen. Onze kinderen zijn naar de reguliere scholen geweest: van lagere school tot en met universiteit. Zijn we in Nederland gewend dat het onderwijs onze kinderen vrijheid geeft, initiatieven aanmoedigt en zelfstandigheid stimuleert, in Frankrijk werkt dat helemaal anders. Er is een programma, en dat dient ieder kind te volgen. Vooral niet buiten de lijntjes kleuren en de meester of de juf moet dat programma aan het einde van het schooljaar afgerond hebben. De kinderen (basisschool) moesten elke week een ‘auto-dictée’ voorbereiden. Een stuk tekst uit je hoofd leren en voor de klas opzeggen. Iedere maandag. Wij vonden dat zo ouderwets! Of het nu de lagere school is of de universiteit: er wordt niet geïnvesteerd in het afleveren van zelfstandige, volwassen mensen. En dat zet zich voort in de hiërarchie van het bedrijfsleven; de baas is nog echt de baas. Best lastig als je in een wat vrijere maatschappij bent opgegroeid. Maar ook verleidelijk om die gekke regels bij tijden eens flink uit te dagen!
Borrelen tot je er erbij neervalt
Wat er vooral gezellig is aan Frankrijk is het eten en drinken. Er mag een onooglijk autootje voor de deur staan, de verf bladdert van de deuren en ramen af, maar lekker eten en drinken, daar wordt liever niet op bezuinigd. Niet voor niets dat alles wat met koken en restaurants te maken heeft zijn oorsprong kent in Frankrijk. En daar hoort een lekkere wijn of een ander alcoholisch drankje bij. Het aperitief heeft hier een aparte status. Het wordt geassocieerd met vrienden, vrije tijd, vakantie en vrijheid. Drinken mag, zolang het maar onder de noemer ‘apéro’ valt. En dat is een compleet evenement waar je én niet onderuit kan én wat heel erg lang kan duren.
Het betekent een uitgebreide borrel met hapjes/eten en heel veel drank. En dan hebben we het niet per se over een biertje, maar over sterke drank van 40% of meer. De Fransen lijken het zeer goed te verdragen. Na twee glazen staan wij te tollen en is de grens ongeveer bereikt maar het kan echt uren duren voordat iedereen uitgeborreld is. En daarna aan de dis, als je daarvoor uitgenodigd bent. Na veel chips, worstjes, stokbrood met paté en andere hartige hapjes, is er eigenlijk geen ruimte meer voor méér. Maar om een uur of 10 aan tafel gaan en dan nog voor-, hoofd- en nagerecht naar binnen werken, is voor de gemiddelde Fransman geen enkel punt. Wij haken vaak als eersten af en verontschuldigen ons onhandig en ongemakkelijk voor ons ‘vroege’ vertrek. Je voelt ze denken: “Hmm, die Hollanders, dat zijn geen feestgangers!”.
Hallo, hoe gaat het?
Waar je elkaar ook treft, het kussen is in Frankrijk een standaard onderdeel van de begroeting. Als vrouw kus je iedereen, als man kun je de mannen alleen een hand geven. Twee ‘luchtkussen’ en als er veel mensen bij elkaar zijn, iedereen! Ik heb sinds ik hier woon zoveel mensen gekust, mannen met halve gebitjes, mannen met een enorme drankkegel, en oudere dames met een bedenkelijk luchtje. Maar je went overal aan, en als mensen heel aardig zijn, vergeet je de rest. Sinds covid is het veranderd. Een van de voordelen van deze vervelende crisis is dat ik niet meer iedereen hoef te kussen. Zelfs mensen die je nooit eerder gezien hebt, kus je als begroeting. ‘Faire la bise’ (=een kus geven) is een cultuurdingetje…met lokale verschillen variërend van twee tot vier(!) kussen per persoon.
Baskenland in Frankrijk
Hoe langer je ergens woont, hoe meer je te weten komt over gebruiken en gewoonten van een land. Zaken waar je als vakantieganger niet achter komt maar als inwoner wel. Je maakt onderdeel uit van een gemeenschap, mits je daarvoor kiest. Dus als er getrouwd en gerouwd wordt, ben je daarbij. En alle rituelen daarom heen zijn voor een groot deel universeel. Wij wonen in Frans Baskenland; daar spreken ze Baskisch en dat wordt beschouwd als een taal, zoals bij ons het Fries. Een taal die nergens op lijkt, met klanken die wij niet herkennen. Omdat de taal in het verleden door de Franse overheid op school werd verboden, is er een soort inhaalslag gaande. Kinderen kunnen nu naar scholen waar ze uitsluitend in het Baskisch onderwijs volgen. De taal en de cultuur worden heel krampachtig vastgehouden. Theater, dansen, kleding, allerlei tradities en de taal natuurlijk. Het is folklore maar van een zeer serieuze aard. Inclusief een verleden van militante acties en extreme politiek. Ook hier in het dorp zijn er mensen die een onafhankelijk Baskenland propageren al is dat volgens de meeste inwoners geen reële optie. Wij houden ons over dit alles maar een beetje op de vlakte, politiek kan een netelige kwestie zijn. Toevallig is dit het allermooiste plekje in Frankrijk, mét heel veel aardige inwoners!